Tâm sự số 10: Mình đã làm gì để 'cai nghiện' mua sắm online quá đà?

 Hi, lại là Trengzie đây. Hiện nay, các sàn thương mại điện tử như Lazada, Shopee, Temu, Shein, Tiki, cũng như các phiên live bán hàng trên các nền tảng mạng xã hội như Tiktok, Facebook đang ngày càng được ưa chuộng và phát triển rộng rãi với đa dạng mẫu mã, mặt hàng, mã giảm giá, ship nhanh chóng,... Mình cũng là một nguời dùng và ưa thích những tiện ích mà chúng mang lại. Tuy nhiên, mình chỉ dùng trình duyệt website để đặt hàng khi cần thiết mà không cài đặt app và cũng không xem live bán hàng hoặc theo dõi các account bán hàng bao giờ. Khi cần thiết, mình sẽ hỏi luôn bạn bè địa chỉ mua hàng và xin review trực tiếp. Và đây là một số lý do cho thói quen này của mình:

1. Hạn chế chi tiêu quá đà cho mặt hàng không cần thiết và Impulse Shopping (I buy what I need, not what I (instantly) want)

1.1. Với sàn thương mại điện tử:

Một điều rất 'cám dỗ' với một bạn nữ như mình là thuật toán của các sàn thương mại rất hiểu mình muốn mua gì, quan tâm gì và offer cho mình nhiều ưu đãi để mua nhiều đồ hơn (Cookies preferences). Ví dụ, khi mình cần mua dây buộc tóc, rất nhiều kết quả, mẫu mã về dây buộc tóc sẽ được hiển thị cho mình lựa chọn đi kèm thêm những gợi ý khác cho phụ kiện (accessories) như kẹp tóc, tóc giả, khuyên tai mà mình không có dự định mua từ đầu. Mặt tích cực là mình sẽ có thể mua nhiều hơn với giá tốt hơn mà không cần phải đi đâu cả, thậm chí không cần phải trả phí ship (Temu là một ví dụ điển hình). Mặt chưa tích cực lắm là mình sẽ sa vào việc mua những đồ mình không thực sự cần thiết, dẫn đến lúc nào trong phòng, trong nhà cũng nhiều đồ 'linh tinh' mà mình chỉ dùng một (vài) lần hoặc thậm chí không nhớ mình đã mua chúng. Những đồ này lúc mua có giá rất tốt nhưng khi cộng dồn lại, nó sẽ là một khoản chi tiêu kha khá, làm mình ngỡ ngàng ngơ ngác bật ngửa. Nôm na là mình có thể sẽ mua những gì lúc đó mình muốn, nhưng lại không thực sự cần thiết cho bản thân.

Vì vậy, để hạn chế 'cơn nghiện mua sắm' của bản thân, từ năm 3 đại học, mình quyết định không dùng app vì 'không nhìn thấy thì sẽ không có đau thương' và chỉ lên website order đồ khi cần (đã dùng hết đồ cũ và thiếu đồ). Mình cũng không muốn cho website/app 'học' quá nhiều dữ liệu về thói quen mua sắm và quan tâm của mình để tránh 'được' đưa ra nhiều gợi ý.

1.2. Với các phiên live bán hàng/ account bán hàng

Không phải là mình không thích hay có thái độ tiêu cực mà là do mình biết khả năng kiềm chế mong manh của bản thân và sẽ mua hàng nên một lần nữa, 'không biết thì không thương đau'. Những chủ cửa hàng rất giỏi trong việc khiến người tiêu dùng mua những thứ mà họ có thể chưa nghĩ đến hoặc chưa cần thiết và chỉ muốn tại thời điểm đó. Mình không chuyên về mảng sales, marketing nhưng cũng đủ hiểu về tác động của tâm lý đám đông (Informational Social Influence), hiệu ứng chim mồi (Decoy Effect), tâm lý khan hiếm, tâm lý kỳ vọng...lên bản thân uhuhu mà bình luận mua hàng.

2. Chỉ cần đủ là được

Mặc dù vẫn còn bị cám dỗ nhưng mình đã làm quen hơn với lối sống tối giản được gần 3 năm nay. Tối giản không có nghĩa là mình phải chắt chiu, giản tiện mà là đầu tư có chọn lọc, chất lượng và vừa đủ cho cuộc sống. Mình chỉ cần đủ (enough) về luợng và chất. Với việc 'bị hạn chế' về thời gian lướt app, thời gian vào các gợi ý mua sắm khác và cơ hội tiếp cận mã giảm giá, mình có thể 'đủ bình tĩnh' quay về với từ 'đủ' để không phải nghĩ về việc sắp xếp đồ ở đâu và 'bức bối' trong không gian có nhiều đồ. Một điểm cộng không liên quan là khi không cài app mua sắm, máy điện thoại của mình có thêm dung lượng cho nhu cầu mình ưu tiên hơn (quay vlog, edit và chụp ảnh cho blog).

3. Có thời gian lên list những đồ cần mua

Khi cài đặt app trên điện thoại, mình có thể nhảy vào mua sắm bất kỳ lúc nào vì các app được thiết kế thân thiện với người dùng và các ưu đãi mà website có thể không có. Vì vậy, mình có thể chỉ lướt app, hoặc xem livestream mà không cần có bất kì kế hoạch gì cả. Vậy nên, với việc chỉ dùng website và không xem livestream/ theo dõi account bán hàng, mình có thời gian suy nghĩ trước về những gì muốn mua và nếu có cho vào giỏ hàng nhiều hơn những gì trong list, mình có thời gian nghĩ lại xem mình thực sự cần chúng không.

Mỗi người sẽ có thói quen mua sắm riêng và không có đúng hay sai mà chỉ là có phù hợp với nhu cầu tiêu dùng cá nhân hay không. Mình hi vọng bài viết sẽ đưa thêm cho các cậu phần nào gợi ý nếu muốn tìm một giải pháp cho sự 'nghiện mua sắm online'.

Thân ái,

Trengzie Homie - Cô bạn cùng nhà